سنگ چینه نگاری و زیست چینه نگاری رسوبات کرتاسه بالایی در برش پل زغال (جنوب چالوس)

رسوبات کرتاسه بالایی در پهنه ایران زمین در حوضه های متفاوت، با توجه به شرایط حاکم در زمان تشکیل، ظاهراً یکنواخت نبوده است. در نتیجه، واحدهای سنگ چینه ای رسوبات کرتاسه بالایی ایران، به استثناء زاگرس و کپه داغ نامگذاری نشده یا دارای نام های محلی هستند. جهت مطالعه رسوبات کرتاسه بالایی در البرز شمالی برشی در حوالی منطقه پل زغال انتخاب گردید. برش انتخاب شده، در 21 کیلومتری جنوب چالوس به صورت ترانشه آزاد راه مرزن آباد – چالوس با مختصات جغرافیایی e ?20 ْ51 و n ?31 ْ36 قرار گرفته است. رسوبات کرتاسه بالایی در برش مورد مطالعه با ضخامت 1585 متر از سنگ آهک، سنگ آهک مارنی و مارن و پوشش هایی از سنگ های آذرآواری تشکیل شده است که توسط 3متر سیلتستون قرمز رنگ قاعده ای با یک ناپیوستگی آذرین پی بر روی منشورهای بازالتی منتسب به سازند چالوس قرار گرفته است. مرز بالایی این برش به علت پوشیده شدن توسط واریزه ها در کنار ترانشه و حضور پوشش گیاهی در امتداد برش قابل شناسایی نبود. از برش مورد نظر جمعاً 51 نمونه برداشت گردید که از آن 39 نمونه جهت مطالعات روزن بران و 12 نمونه (30 اسلاید) برای مطالعات پالینولوژی اختصاص داده شد. با بررسی های انجام گرفته بر روی روزن بران در مقاطع نازک و همچنین روزن بران آزاد، 43 گونه و 17 جنس از روزن بران پلاژیک و کف زی شناسایی گردید. بر اساس مطالعات روزن بران 7بیوزون به دیرینگی کنیاسین پسین – ماستریشتین برای رسوبات کرتاسه بالایی در برش پل زغال تشخیص داده شد. بیوزون های تشخیص داده شده عبارتند از: 1: hedbergella holmdelensis - dicarinella concavata interval zone ( late coniacian) 2: dicarinella asymetryca total range zone (santonian) 3: globotruncanita elevata total range zone (early campanian) 4: globotruncanita calcarata interval zone (middle campanian – late campanian) 5: globotruncanita calcarata – gansserina gansseri interval zone (early maastrichtian) 6: gansserina gansseri total range zone (late maastrichtian) 7: abathomphalus mayaroensis total range zone (late maastrichtian) همچنین با استفاده از 36 اسلاید پالینولوژیکی مربوط به 12 نمونه مارنی برداشت شده از این برش، در مجموع 78 گونه و 69 جنس داینوفلاژله، تعدادی اسپور و پولن، قطعات قارچی و اسپور جلبک و اکریتارک شناسایی گردید. بر اساس گسترش قائم داینوفلاژله ها در برش مورد نظر، 3 پالینوزون تشخیص داده شد که داده های سنی روزن بران را تأیید می کنند. پالینوزون های تشخیص داده شده عبارتند از: 1- isabelidinium cooksoniae – ellipsodinium rugolusum zone ( santonian) 2- alisogimnium euclaense – triblastula utinensis zone (maastrichtian) 3- palaeoperidinium pyrophorum zone (campanian) جهت بررسی پالینوفاسیس و تعیین محیط رسوبی از دیاگرام سه گانه تایسون (1993 tyson, ) استفاده گردید که 4 رخساره پالینولوژیکی شامل رخساره های ii, iv, vi , vii تعیین گردید. محیط در نظر گرفته شده با توجه به فاسیس های تعیین شده ابتدا یک محیط کم عمق به سمت حوضه است، به تدریج با عمیق شدن، محیط دور از ساحل نیمه اکسیدی –غیر اکسیدی شده و در نهایت دوباره عمق کاهش یافته و حوضه حاشیه ای نیمه اکسیدی _ غیر اکسیدی می باشد. در بررسی پالئواکولوژی با بهره گیری از فاکتورهای پالینولوژیکی، فاکتورهای حفاظت از مواد ارگانیکی و فاکتورهای منتج از روزن بران، شرایط فاقد اکسیژن تا نیمه اکسیدی با ریتم رسوبگذاری پایین بر حوضه رسوبی و محیط حاکم بوده است و حضور اسپورهای جلبکی و قطعات قارچی موید آب و هوای گرم و مرطوب در کرتاسه پسین بوده است. با توجه به نتایج مطالعات اکولوژیکی و رخساره های تشخیص داده شده توسط پالینومرف ها و همچنین روزن بران پلاژیک و کف زی چنین به نظر می رسد که در زمان کرتاسه پسین منطقه مورد مطالعه از نظر عمق سنجی (bathymetry) در نوسان بوده است.